Diktanda godki ślůnskij sům coroz barzi widziane we roztolicznych sztadach noszego landu. Teroski zawitało i do Rudy Ślůnskij dziynka projektowi sbajslowanymu we ZSO nr 3.

Bez cołki rok we Zespole Szkołůw Ponadgýmnazyjalnych nr 3 we Rudzie Ślůnskij bajslowany bůł projekt zmianowany "Opowiem Ci o moim śląsku", kery mioł przibliżyć niý ýno godka ślůnsko młodziyży, nale tyż i cołki land, we kerym żyjům. Na finoł sbajlowany uostoł Diktand godki zrychtowany cuzamyn do kupy ze Demokratycznům Uniům Regionalistůw Ślůnskich a posłym Markiym Plurům.

Jako tublikowali nům Anna Rzepa - rechtorka we ZSO3 - na prowda interesant zaglůndajům na to, jako dziynka tymu projektowi młodziyż poznała a napoczła sie interesować ślůnskiym. Jako padali, w kůńcu przestowo im być gańba tego skůnd sům a tego, iże godajům. Jako dodowajům Anna Rzepa, raduje to tyż fatrůw tyj młodziyży, kerzi rada prziłazili do szule, a godali, co w kůńcu jejich bajlte napoczli interesować sie tym skůnd a kim sům.

Beztuż radować moge kożdo tako inicjatywa, a jako pokozuje tyn projekt ai rekacjo cołkigo ôtoczynio, werci sie pokozywać modym, co godać niý ma gańba.

Jak bezmaś kożdy rok na Wiyrchnim Ślůnsku bajslowany je fajer zobytkůw techniki zmianowany Industriada. Za kożdym razym idzie snolyź te same atrakcje, nale tyż nowości a nowo ôferta industryjnych zobytkůw.

Industriada to juże poleku trodycjo. Bajslowano kożdy rok co roz mo wiyncyj atrakcji a placy, kaj idzie sie we tyn niýôbyczny czos wybrać. Latośno edycjo to wiyncy jak 500 inicjatyw we 29 sztadach. Wszysko jednak sbajslowane pod kludzůnco tyjma "Industriada je kobiytům". A jako dodowajům Adam Hajduga - koordynator Industriady ze Urzynda Marszałkowskigo - dziynka takimu podyńściu idzie ôddać głos kobiytům a pokozać jejich gýszychta.

Interesantnie podleźli tyż do tego we Rudzie Ślůnskij, kaj na zidlungu Ficinus - downyj robotniczyj kolůni - szło snolyź mocka atrakcji. Jako tublikowali nům Iwona Małyska ze Wydziołu Komunikacje Społycznyj a Průmocji sztada UM, tyn zidlůng ze XIX storoczo napoczyn ôdżywać, a dziynka tymu co czos stanył sam w miyjscu, to poradzi sie sam poczuć na prowda klimat tamtego czosu.

Przi ôkazji Industriady a tego, co je łůna kobiytům, sbajlowali sam tyż ekstra wystawy a norychta, kaj szło wywiedzieć sie jako kejsik můgło wyglůndać życie kobiyty na takim Ficinusie. Jako dodowajům Iwona Małyska, szło prać na waszbrecie, biglować abo poôblykać kecki, jakle a inksze szaty na fajer a beztydziyń ze tamtego ôkrysu.

Jako spůminały same uczystniki, je to na prowda gynialny knif, coby ôdciůngnyć bajlte ôd Interneta, smartfona a kůmputera. Je to tyż na prowda fajno ôkazjo, coby sie czegoś wywiedzieć a nauczyć. I kożdy, kogo my trefili, rada bůł co take akcje sům bajslowane. Tůż czekůmy na nostympno juże na bezrok.

Ôd 10 lot bajslowany je we Katowicach Europyjski Ekůnůmik Kůngres. Je to ôkazjo dlo ludzi ze cołkij Europy, coby sie trefić, pouosprowiać ô wożnych tymatach a posuchać wykłodůw a prelyngyntůw. Latośno edycjo bůła niýôbyczno niý ýno skuli jubilyjům.

Roz za rok we maju Katowice stowajům sie cyntrum ekůnůmicznego świota. We Miyndzynacjůnalnym Cyntrům Kůngresowym bajslowane je wydorzyný, kere co roz ściůngo wiyncyj ludzi, a stowo sie coroz barzi widziane w welcie biznesa.

Latośno 10. juże edycjo, to 150 sesyj tymatycznych, we kerych udzioł wziyło aże 900 prelyngyntůw. Skiż tego do Katowic sjechało aże 11,5 tyś. byzuchantůw, ze czego aże 88% padało, co przijedzie zaś na bezrok.

Cołki kůngres to ôkazjo do pouosprowianio a posuchanio ô zagadniyniach swiůnzanych ze nowymi technologiami, uozwiůnzaniami we ekůnůmice, wolnym rynku a miyndzynacjůnalnym handlu. Godka je tyż ô kierunku uozwijanio industryje, zdrzůdłach energie ai prziszłości sztadůw a metropolii we Europie.

3 roz bůł tyż sbajslowany European Start-Up Days, na kerym dyskutirowano ô uozwijaniu start-upůw, czyli małych fýrm, kere czynsto sztartujům ze czymś nowym a wykorzystujům przi tymu nowe technologie. Je to ô tyla wożne, co coroz czynścij podkryślo sie jejich wożno rola we ekůnůmice.

Jak widać wydorzyný na prowda wożne, nawet we skali cołkij Europy. Latosi we Katowicach sbajslowano bydzie jeszcze miyndzy inkszymi kůnferyncjo "Nowy Przemysł Expo", Europyjski Kůngres Małych a Strzednich Gyszeftůw ai Szczyt Klimatyczny Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Ô lasy trza dbać a dobrze nimi gospodarzić. I gynau ôd tego sům Nadleśnictwa, kere nojbligsze můmy we Katowicach. Stawiajům łůni jednako tyż na edukacjo, coby ludzie wiyncyj wiedzieli ô jejich robocie a samych lasach.

Nadleśnictwa stowiajům na edukacjo, beztuż majům zrychtowano niý ýno ekstra zala przirodniczo, nale tyż bajslujům roztomajte akcje a inicjatywy. Jako tublikowali nům Sławomir Forystek - starszy szpecjalista ds. edukacje a administracje - Nadleśnictwo Katowice, pod kere podlego miyndzy inkszymi Ruda Ślůnsko, ôd doś poru juże lot uczům na ściyżkach edukacyjnych, a zali, na keryj pokozane majům bogactwo przirodnicze cołkigo Wiyrchnigo Ślůnska.

Ze takij edukacje chcieli tyż skorzystać Rajce a rechtory ze Rudy Ślůnskij. Beztuż pojechali łůni na ekstra tref, kaj wywiedzieli sie, jako Nadleśnictwo moge spůmogać edukacjo bajtli we tym zakresie. Jako padali nům Józef Skudlik - Ryskiyr Kůmisje Ôchrůny Strzodowiska - byli rechtory, co ôd razu wiedzieli, iże chcům sam przijechać ze swojimi szkolorzami.

Cuż sie dziwować, kej dowiedzieć sie sam idzie na prowda interesantnych rzeczy. Choby dejmy na to takich, jak sie gospodarzi zasobami we lasach abo jako wyglůndo robota siyngorza. Kej zaś spyto sie bajtli eli to dobrze, co strůmy we lasach sie wycino, to praje kożdy powiy, iże niý.

Jednako wycinać niýkere trza. Wszysko jednako podle zasady zrůwnoważůnego uozwoju, jako tublikujům nům Grzegorz Skurczak - Zastympnik Nadleśniczego. A Józef Skudlik uspokojajům przi tymu, co leśniki wiedzům co robiům, a niý wycinajům niýpotrzebnie. Przi tymu sadzům nowe strůmy, coby lasůw mielimy coroz wiyncyj a bůły coroz zdrowsze.

Problym ze harmoziami napoczyn sie juże doś downo tymu. Jednako wtedy mało wto na to zaglůndoł. Teroski jednako doszło do tego, co niý idzie juże tego ôsmolić. Eli jednak niý ma to za niýskoro?

We Bytůniu problym ze harmoziami napoczyn sie juże blank downo. Jednako dopiyro reakcjo miynszkańcůw a programy we telewizyji, ruszůły ta sprawa do przodku, coby cosik z tym zrobić. Mo sie jednako wrażyniý, co bůło to trocha za niýskoro.

W tyj sprawie bůła tyż ôstatnio ekstra Sesyjo Sztad Rady, na keryj dyskutirowali ô tym problymie. Przedstowiůny tam uostoł nawet szpecjalny raport ze tego, jak shajcowało sie tam ôstatnio wysypisko. Zrychtowany łůn uostoł bez Bytomskie Przedsiębiorstwo Komunalne, a przedstowiůny bez jejich Prezesa Kazimierza Bartkowiak.

Raport ze akcje przedstowiła tyż fojerwera, kero podsumowała jako wyglůndały dziołania gaśnicze. Niýstety cołki szkopuł je w tym, co jak spůminali Rajce Robert Rabus a Michał Bieda, niý ma to jedyny przipadek takij "utylizacje" harmozi. Co roz słyszy sie we mediach abo Internecie, co kajś sie zaś poli jakeś wysypisko, abo kajś niýlegalnie składujům harmozie.

Niýstety pomimo protestůw miynszkańcůw, choby we Bytůniu, licznych negujůncych kůmyntorzach roztolicznych ludzi, tyn proceder dalij trwo. I żodyn jakoś niý poradzi tego zasztopować. A nojgorsze w tym wszyskim je to, że nojwiyncyj uciyrpi jak zowdy, kożdy zwykły czowiek. Beztuż niý śmiy sie tego ôsmolić, ýno wto co poradzi, musi robić, coby żůło nům sie wszyskim lepij a zdrowij.

Bytůń jak narazie nojbarzi kojarzi sie ze hajům ô harmozie. Jednako starajům sie łůni pokozać, co moge to być na prowda piykny sztad. Beztůż durś tam coś je robiůne przi zobytkach a placach zielůnych. Trwo rewitalizacjo.

Ôd jakigoś czosu we Bytůniu wziyni sie za rewitalizacjo jejich sztada. Efekty juże widać po Teatrze Rozbark abo na placu po downyj grubie Powstańców Ślůnskich, kaj teroźnie je ekůnůmik strefa a powstowajům nowe miyjsca roboty.

Cołko rewitalizacjo jednako niý ma tako prosto, bo jako tublikujům Izabela Domagała - Kierownik Biura Rewitalizacji i Funduszy Europejskich - rewitalizacjo to procys, kery we Bytůniu trwo juże ôd jakigoś czosu. A jako dodowajům, wszysko trwo, bo sztad musioł przyńś restrukturyzacjo, kero niý bůła leko.

Cołki procys jednako juże wysztartowoł i jako padali nům Damian Bartyla - Sztad Prezydynt Bytůnio - niýkere roboty sům juże skůńczůne, niýkere skůnczům sie jeszcze latosi, a na nikere dopiyro podszrajbowuje sie szpecjalne dorzůndki.

Efektym mo być rewitalizacjo budynkůw sakralnych, kere sům niý ýno zobytkami, nale tyż miyjscym spotkań ludzi. Sům tyż plany na stawiynia we cyntrum, na Rozbarku, na Bobrku. Sům wizje nowych cestůw, placůw a skwerůw. A nawet zrychtowanio Rezerwatu Przirody Żabie Doły, kaj po rewitalizacji majům być tarasy widokowe, edukacyjno ściyżka a plac, kaj miynszkańce bydům můgli zichernie a przijymnie spyndzać czos.

Lotaniý we Wyrach to juże poleku napoczyno być reguła. Juże piůnty roz szło polotać a pościgać sie na dystansie 10 km. Choć niýkerzi lecieli po prostu do siebie.

Lotaniý to coroz barzi widziany szport u nos. Coroz czynścij poradzi sie zoboczyć, jak ludzie trynujům, abo po prostu dlo siebie idům polotać. Jednako coby im sie to za drap niý zmierzło, bajsluje sie roztomajte evynty, choby Bieg Wyrski abo Bieg po Moczka i Makówki.

Beztuż kożdy wto mo chyńć a trocha formy, moge ôbsztalować sie a sztartnyć we ekstra sbajslowanym biegu. We Wyrach lecieli latosi 17 czyrwnio, a coby niý bůło za gorko, to bajslyrze nawet ekstra usztalowali godzina sztartu na 8:30 rano.

Jednako i bez tego atmosfera bůła za doś gorko. Niýkerzi jako nům padali lecieli do swoij przijymności, abo coby sie poruszać. Niýkerzi jednako lecieli, coby przelecieć tyn dystans jak nojgibcij. Nawet padły nowe rekordy.

Przede wszystkim jednako tako impreza mo průmować lotaniý a tako forma aktywności - jako tublikujům nům bajslyrz Arkadiusz Szmitka. Je to tym barzi we wercie, bo jako spůminajům Barbara Prasoł - wůjt gminy - lotaniý to knif na zdrowy tryb żywobycio. Beztuż tym barzi raduje to, iże coroz wiyncyj ludzi loto.

Srogo gala siýłowych szportůw a walki uostała sbajslowano na hali MOSiR na Halymbie we Rudzie Ślůnskij. Co interesant niý miała łůna průmować agresji, nale pokozać, co sům to szporty, kere mogům uczyć a spůmogać.

Na hali widowiskowo-szportowyj MOSiR na Halymbie poradzi sie uoboczyć roztomajte gale a szport turniyje. Uostatnio sbajslowano tam uostała piyrszy roz we Rudzie Ślůnskij Charitatiwno Gala, na kero przijechało 15 szport klubůw. Jako padali nům Jarosław Baron - Pryzes Sekcji Szportůw Siyłowych we Siymanowicach Ślůnskich, we 10 dyscyplinach na 3 arynach kůnkurowało ze sobům aże 150 zawodnikůw.

Połůnczyniý dyscyplin siýłowych a walki ze charitatiwnům galům pokozuje, co swoja siýła idzie tyż spożytkować na pomoganiý inkszym. Tym razym bůł to mały Bartek, kery urodziůł sie ze poważnům wadům serca, kero coby wylyczyć, potrza festelnie drogich ôperacji.

Jednako miała łůna tyż pokozywać, co szporty walki, to niý ma to samo, co haja na placu. To czynsto je sztuka. Choby dejmy na to Karate, kere jak tublikujům nům Roman Dymek - Pryzes rudzkigo klubu karate - wziynio sie z Japonii, kaj niý ma traktowane jak szport dyscyplina, ýno kůnsek żywobycio.

W sumie jako dodowajům biere sie to s tego, co karate powstało z życiowyj potrzeby. Zwykłe ludzie, kere niý miały brůni, chcieli sie jakoś ôchrůnić przed krziwdům a ciyrpniyniym, kere zadowała im mało kasta. Jako dodowajům same miano Karate ôznaczo "pusto piyńść", co wiůnże sie z podstawowům zasadům, iże walczy sie samymi rynkami a nogami.

Sama gala to jednako tyż szport zawody, na kere przijechali sam roztomajte majstry we swoich dziydzinach. Szport rywalizacjo uwiyńczůno bůła uozdaniym prajsůw, kere motywujům do dolszyj roboty a trynowanio.

To, iże werci sie mieć marzynia, niý trza przekůnywać chyba żodnego bajtla. Jednako coby te bajtle miały ôkazjo te marzynia realizować, bajslowany je stypendialny program. Dziynka tymu młodziyż moge ôzwijać niýkere swoje grajfki.

Roz za rok ôd marca do czyrwnio bajslowany je stypendialny program dlo bajtli ze Bytůnio a Zobrzo. Dziynka niýmu mogům łůni uozwijać swoje grajfki awisorske, taneczne, fotograficzne, plastyczne, tyjatralne a muziczne.

Jako tublikujům Izabela van den Bossche - Dyrehtor ds kůmunikacje we fýrmie Fortum - je to juże 7 edycjo tego programa, ale kożdy rok co sam przijyżdżajům, to widzům, co je to dobro inicjatywa. Padali, co czosym by sie to umiało i zmierznyć, jednako kej sie przijedzie, a zoboczy te uśmiechy a zaangażirowaniý tych bajtlli, to zaś ôd nowa sie chce.

Cuż sie dziwować. Dziynka takij akcji niýkere bajtle, co majům ciynżko w doma, dostowajům szansa realizować swoje marzynia. Mogům łůni uozwijać swoja pasjo, we czym spůmogajům ich bajslyrze programa, wolůntariusze a wykwalifikowane trynery.

Wto wiy, mono dziynka tymu programowi dostowajům szansa na lepsze żywobyciý? A mono kształcům sie tam prziszłe artysty, awisorze a tancyrze wilegigo formata? Tego niý wiymy, jednako jakeś prawdopodobyństwo je, bo ôd 2012 z takij spůmogi skorzystało juże wele 1000 bajtli.