A A A

2018 11

 

2018 11

 

WE WELŮNGU NIÝ POSZŁO – CO TEROSKI ZE REGIŮNALISTAMI?

Ôd ôstanigo welůngu mijo coroz wiyncyj czosu, a dalij můmy analizy a miarkowaniý co bůło dobre a co ainfach. Niýstety dobrze niý poszło kůmitetům, kere reprezyntowały Ślůnsk a Ślůnzokůw. Czamu a skuli czego?

We welůngu do Ślůnskigo Syjmika sztartowały dwa kůmitety ze Ślůnska. Ślůnsko Partia Regionalno, kero chciała trefić do wszyskich miynszkańcůw noszego wojywůdztwa, a Ślůnzoki Razym, kerzi kerowali sie przede wszyskim do tych, co czujům sie Ślůnzokami.

Niýstety, pomimo wystawiynio swoijch kandydatůw a zachyncanio programami, żodyn ze kůmitetůw niý uostoł wywelowany do Syjmika. Jako tublikowali Tomasz Słupik – politolog ze Ślůnskigo Uniwerziteta – przede wszyskim problymym bůł czos a to, iże wszysko bůło za drap. Beztuż miynkszańce regiůnu niý zdůnżyli nabadać sie do marki parti Ślůnzokůw a skuli tego za mało ślůnskich kandydatůw bůło we śwadůmości wyborcůw.

A skiż tego, co podsumowania, analizy a wnioski můmy juże poleku za sobům, teroski prziszoł czos na kolejne kroki. Żodyn ze kůmitetůw sie niý poddowo, beztuż uzdali, iże trza pomiynić co niý co we swojich strukturach a fůnkcjůnirowaniu tak, coby we nostympnym welůngu poszło im lepi. Potwierdzajům to tyż Marek Nowara – Ryskiyr Zarzůndu ŚPR – kerzi padali nům, iże prziszoł czos na pomiany we wszyskich strukturach partie.

Sům program mo sie pomiynić jednako niýwiela. Dalij mo to być walka ô lepszo edukacjo, rewitalizacjo sztadůw a wykorzystaniý poindustryjnyj erbowizny i zaadoptowaniý ij na teroźne potrzeby. We tym wszyskim mo spůmůc wywalczyniý wiynkszego procynta piniyndzy, kere uostanům we naszym regiůnie.

Musi sie pomiynić jednako cosik jeszcze. Jako tublikujům Łukasz Folda – Redahtor ragiůnal portalu gornoslazak.eu – we eter musi iś wyraźny przekoz, co regionalizm to niý separatyzm. Werci sie tyż przi tymu spůminać, co moge sie łůn kalić kożdymu regiůnowi we Polsce, beztůż niý powinna to być inicjatywa ýno Ślůnzokůw, nale ôgůlnopolsko.

Eli jednako na taki regiůnalizm we dzisiejszyj polityce je jeszcze plac? Henryk Mercik ze ŚPR a Zarzůndu ślůnskigo wojywůdztwa twierdzům, iże jak nojbarzi moge sie z tym trefić do ludzi. Narazie je coroz wiynkszo polaryzacjo we cyntralnyj władzy. Niýstety widać to tyż u nos. Jednako choby niý wiadůmo jak, to nojlepij potrzeby regiůnu bydům znać ludzie ze regiůnu a niý ze cyntrali. Beztuż regionalizm je szansům a niý zagrożyniym, jako niýkerzi lubiům niýpotrzebnie godać.

 

SZTAD PREZYDYNT BYTŮNIO - MŮMY JUŻE NOWEGO

We Bytůniu po drugij turze welůngu wywelowany uostoł Mariusz Wołosz na nowego Sztad Prezydynta. Plany sům ambitne a roboty mocka. Jak a co sie mo jednako pomiynić?

Bytůń mo być wiarygodny dlo miynszkańcůw a inwestorůw. Tako zapowiadoł swoja prezydyncjo Mariusz Wołosz. Nominalnie bezpartyjny Sztad Prezydynt chce tyż skuplować potajlowane polityczne środowiska dlo dobra Bytůnio.

Jako padali teroźny juże Sztad Prezydynt, przede wszyskim trza zrobić adyt we finansach, bo sytuacjo we sztadzie ai publik spůłkach je na prowda zło. Jako dodowajům ku tymu Mariusz Janas - Ryskiyr Sztad Rady - srogim problymym je tyż mafia śmieciowo ai ekůnůmik uozwůj Bytůnio. Ze tym zgodzajům sie bezmaś wszyscy i co fajne, mocka ze Rajcůw zgodzo sie ze Piotrem Patoń, kerzi godajům, co teroski trza zgodać sie do kupy a yntlich zrobić sam ordnůng.

Niýstety jak zowdy niý kożdy je tak ôptymistyczny co do nowych planůw a dziołań, beztůż niýkerzi ôd razu godajům, co tworzům ôpozycjo a festelnie bydům sie dować pozůr na to, co je robiůne. Jako padali, narazie je za wczas, coby wszysko ôcyniać a ôsůndzać. Narazie je czos, coby zwiyncynzcy welůngu pokozali wiela we wercie sům jejich ôbiycki.

Teroski nowe kadyncje sie napoczynajům, a skiż tego co uostały wydłużůne, władza mo wiyncyj czosu na poprawiyniý sytucje. Co z tego wyńdzie, ôboczymy. Na zicher i my bydymy zaglůndać na nich a na to co robiům.

 

PYRZOWICE-PODWARPIE - DRŮGA NA NOWO ZRYCHTOWANO

Ôstatnio podszrajbowany uostoł dorzůndek na zrychtowaniý nowyj drůgi S1 na ôdcinku Pyrzowice - Podwarpie. Mo być lepij, wygodnij, a przede wszyskim zichernij.

We nowymbrze podszrajbowany uostoł dorzůndek na nostympno inwestycjo drůgowo we noszym regiůnie. Teroski zrychtowany na nowo mo być ôdcinek drůgi S1 miyndzy Pyrzowcami a Podwarpiym.

Jako spůminoł kożdy zebrany we Zali Marmurowyj Ślůnskigo Urzyndu Wojewůdzkigo we Katowicach, bůł to juże nojwyższy czos na tako inwestycjo, bo drůga bůła niýzicherno a za mało miała przepustowość. Jednako dziynka nowyj drůdze nosz regiůn mo zyskać nowo arterio, kero słůnczać bydzie flugplac we Pyrzowicach, autobana A1 a drůga krajowo nr 1. Dziynka tymu lepij skůmunikowane bydům Pyrzowice ze metropoliům a wszyskimi miyjscowościami wele nij po drůdze na Czechy a Słowacjo.

Przede wszyskim poprawi sie jednako transport. Rok rocznie flugplac we Pyrzowicach ôbsługuje pora miliůnůw ludzi. Latosi bůło to juże 4,3 mln, a jeszcze trocha můmy czosu do kůńca roku. Przi tymu polepszy sie tyż kůmunikacjo we transporcie Cargo.

Cołko inwestycjo je ôszacowano na 20 m-cy, bez porachowanio 3 miesiyncy zimy kożdego roka. Beztuż auta majům sam jechać juże na wiosna 2021. Cołko inwestycjo to niý ýno drůga, nale tyż cołko infrastruktura, korekta motloka we Mierzyncicach a ôbiykty inżynierske. Sům tyż przewidziane insztalacje dlo zmyńszynio ôddziaływanio inwestycje na ôkoliczne strzodowisko. Utrota ze cołkij roboty je wyrachowano kajś na 122 mln zł.

 

EKOLOGICZNO BŮMBA - NA KARMAŃSKIM MAJŮM TEGO JUŻE DOŚ

Na Rudzie we Rudzie Ślůnskij je juże mocka zakładůw, kere smyndzům do luftu. Jednako narazie do sie to jakoś strzimać, chocioż niý roz śmierdzi. Ôstatnio jednako miynszkańce walczům ô sztopniyńciý inwestycji postawiynio przi ceście Kokotek nowyj asfaltownie.

Place inwestycyjno-industryjne we sztadzie to take, kaj roztomajte fýrmy mogům stowiać swoje zakłady produkcyjne. Na Rudzie můmy juże pora takich i miynszkańce niý do kůńca sům ze tego zadowolyni.

Ôstatnio jednako je idyjo, coby postawić na Rudzie Asfaltownio. Priwat inwestor chce sam zrychtować swůj zakład, kery festelnie ôddziałowuje na nosze strzodowisko a przede wszyskim na luft, kerym dychůmy. Jako padali Anna Łukaszczyk - ze Ferajny Rudzianie Razem - tako asfaltowanio poradzi ôddziaływać na miynszkańcůw na ôdległość poruset metrůw. Spůminajům tyż, co tam, kaj asfaltownie juże sům, ludzie czosym nawet ôkna niý mogům ôdymknyć, coby mieć czym dychać.

Beztuż we postympowaniu administracyjowym miynszkańce a ferajna Rudzianie Razem wysunyli wele 80 uwag do projektu. Przede wszyskim jednako protestujům, coby sam niý stawiać tyj asfaltownie.

Jako poradzi sie poczytać we raporcie ôddziaływanio na strzodowisko tyj inwestycje, zakład produkowoł by niý ýno asfalt, nale przi tymu hołda tlynku siarki, pyłu zawiyszůnego, fenoli a wynglowodorůw alifatycznych. Jako zauważajům Bogusław Łanowy, we raporcie je tyż mocka niýspůjnych a niýlogicznych rzeczy. Ku tymu sům to pomiary nawet sprzed 60 lot.

Co interesant Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska zaznaczo, co inwestycjo niý mo być zło dlo środowiska, bo zobowiůnzała inwestora do środkůw ôchrůny strzodowiska a jakości luftu. We Sztad Urzyndzie zaś spůminajům, co niý wszysko tyż zoleży ôd nich, bo czosym te uzdaniý prziłazi z wyższych szczebli. I teroski pytaniý co z tego wszyskigo wyńdzie.

 

KOKSOWNIA NA NOWO - REWITALIZACJO PLACU NA ÔRZYGOWIE

Rewitalizacjo placu wele downyj koksownie na Ôrzygowie we Rudzie Ślůnskij, to nostympno inicjatywa na ôdzykskaniý postindustryjnych placůw ze zachowaniym jejich erbowizny.

Cołko historyjo napoczła sie we 1900, kej to zaczli stawiać koksownio. Robota ruszůła sam 3 lata niýskorzij i działała aże bez 70 lot. Niýstety ôstatni czos niý bůł dobry dlo stawiynio koksownie a bezto doś trocha sie łůna schacharzyła a przi tymu plac wele nij.

Teroski jednako prziszoł czos na rewitalizacjo. Narazie zrychtowano sam uostanie szpecjalno insztalacjo, kero mo ôczyścić ziymia dziynka filtrům, kere bydům co jakiś czos wymiyniane - jako padali nům Michał Pierończyk, Zastympnik Sztad Prezydynt Rudy Ślůnskij. Potyn bydzie sam zrobiůny rekreacyjno-kultůrowy park ze gryfnymi alejkami, ławeczkami a tabulami ze gýszýchtům tego placu.

Niý ma sie tyż przi tymu co dziwować, bo koksownio, kero je sam juże wiyncy jak 100 lot, wrosła bezmaś we świadůmość tukejszych miynszkańcůw. Toć sam mocka s nich robiůło a lotało. Mocka sie sam tyż przikludziůło, coby robić we tym werku. Jako tublikujům Krzysztof Gołąb - Dyrehtor Muzeum miana Maksymiliana Chroboka we Rudzie Ślůnskij - we gminach ze industryjům mnożyła sie po drapku liczba miynszkańcůw.

Co by jednako niý godać, ta koksownio juże niý kopci do luftu, bo i nic niý produkuje. Teroźnie niýstety łůna a plac wele nij jeszcze sam straszy a szpeci, jednako bez nojbligsze 3 lata dziynka inwestycji za 21 miliůnůw mo sie to blank ôdmiynić.

 

ÔDZYSKUJYMY ENERGIO - ŚWIADŮMIE A EKO DLO DOBRA NOS WSZYSKICH

Teroźnie czynsto styl noszego żywobycio mianuje sie kůnsumpcjůnizmym. Ôznaczo to, iże mocka kupujymy a sům my przede wszyskim kůnsumyntami. Ôznaczo to jednako tyż, iże generujymy bezto hołda harmozi, kere niý do kůńca sům dobre dlo noszyj Ziymie.

Black Friday, świynta, fajery, wyprzedaże a inksze ekstra průmocje a ôkazje, to pole do popisu marketingowcůw. Ci zachyncajům nos, coby durś kupować cosik nowego. Wiadůmo zaś, iże kej kupiymy cosik nowego, lepszego, to te stare gorsze juże nům niý ma potrzebne. I wtedy niý roz leci take cosik do harmozi a je wyciepowane.

Ô tym co teroźnie je problym ze harmoziami, przekůnywać niý trza chyba żodnego. Mocka sie godo ô eko bojtlach, recyklingu a sortowaniu. Wszysko po to, coby ôchrůnić nos ôd ekologicznyj katastrofy. Beztuż tyż we ślůnskim wojywůdztwie zrychtowano uostała kampanio "Śląskie. Odzyskana energia", kero mo zwiynkszać świadůmość ludzi we tyj materji.

Jako padali nům Hanna Pompa-Obońska - Dyrehtor Wydziołu Ôchrůny Strzodowiska we Marszałkowskim Urzyndzie śląskigo wojywůdztwa - chcům bezto przekozać wiedza prosto a akuratnie, beztuż je mocka piktogramůw a prostych informacyj ai liczby. Jako dodowajům, na forsztelunek na zicher take cosik bydzie ôddziaływać.

A je ô co walczyć, bo jako padali nům Patryk Swoboda ze Planergia, kożdy miesiůnc we Polsce 1 familijo marnuje jodła kajś za 200 zł. Kej jeszcze ku tymu skupluje sie to, iże 1 miynszkaniec produkuje wele 350 kg harmozi za rok, ze czego mocka niý ma segregowane, to po drapku idzie sie pokapować, co je to na prowda hołda ôdpadůw do utylizacje.

Beztůż coby przeciwdziołać juże tera problymowi, zwiynkszo sie świadůmość a edukuje ludzi. Jako padali Bogdan Pasko ze Wydziołu Ôchrůny Strzodowiska we Marszałkowskim Urzyndzie ślůnskigo wojywůdztwa, juże teroski widać postymp. Ôd 2011 udzioł ôdpadůw selektywnych zwiynkszył sie ô 25%, czyli jakby to inakszy pedzieć, wiyncyj udowo nům sie ôdzyskiwać.

Jednako je jeszcze mocka do zrobiynio, bo u nos na Ślůnsku je idyjo, coby zrealizować model gospodarki ô ôbiegu zawartym. Znaczy to produkujymy tyla, wiela potrzebujymy, ai produkty a materiały wykorzystujymy jak nojdużyj a jak nojlepij. Dlo dobra nos, noszych bajtli a noszyj Ziymie.

 

ÔDDAĆ KREW – TO POMŮC A NAWET URETOWAĆ

Akcje ôddowanio krwie sům juże klůdzůne ôd downa. Prowda je tako, co krew je na tyla potrzebno, iże durś ij brahuje. Beztuż tak wożne je půmoganiý inkszym, choby bez ôddanie swoij krwie do Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa we Katowicach.

Chocioż ôd downa juże naukowce a dohtory průbujům radzić sie z brakiym krwie, to jak do teroski niý udało sie im zrychtować formuły substancje, kero choć aby spůminała by ludzko krew.

A je to na prowda wożne, bo niý roz krew poradzi być jedynym a nojlepszym lekarstwym do niýmocnych. Cuż kej zapotrzebowaniý je na tyla sroge, co rezerwy durś sie tracům a sztyjc trza je uzupełniać.

Beztůż co roz bajslowane sům roztomajte akcje a nawet ekstra autokar jeździ we roztoliczne place, coby zachyncić ludzi do ôddowanio krwie. Tym barzi, co ôddać krew niý ma ciynżko, za wiela to niý boli a je to na prowda cynny dar.

Ôstatnio we Rudzie Ślůnskij pora ôrganizacyj a ferajnůw sbajslowało cykel akcji krwiodawstwa, we kerych miyndzy inkszymi brali udzioł mundurowi. Jako padali same uczystniki, werci sie ôddać, bo werci sie pomogać a przi tymu je to na prowda cynny gest.

Jako wywiedzielimy sie tyż ôd Jakuba Nowackigo ze RCKiK we Katowicach, coby ôddać krew, to trza mieć przinajmij 18 lot, być zdrowym a wożyć minimum 50 kilo. Potyn kożdy chyntny moge wyfilować ekstra formulorz a zgłosić sie s nim do dohtora ze ambulansu abo Cyntrum we Katowicach. Po pobraniu průbki do badanio, pobiyrano je krew, kero spůmoge inkszych we potrzebie.

Co wożne kejby sie ôkozało po przebadaniu průbki krwie, iże dawca je na coś niýmocny, to Cyntrum ô tym poinformuje dawcy a bezto bydzie můg pryndzy napoczůńć sie lyczyć.

Tuż jak widać korzyści sům ôbustrůnne, a nojwożniyjszo s nich niý do ôcyniynio. Bo cuż je wiyncyj we wercie jak ludzke zdrowie a żywobyciý?

 

SZLACHETNO PACZKA - RUSZO JAK KOŻDY ROK

Szlachetna Paczka to akcjo, kero zno a słyszoł ô nij bezmaś kożdy s nos. Mo łůna spůmogać nojbiydniyjsze familje, ale przi tymu mo tyż szpecjalno forma, jak podkryślajům same wolůntariusze.

Kejsik Ferajna Wiosna sbajslowała akcja Szlachetna Paczka. Ôd tego czosu na nowo rychtowano je nostympno edycjo, dziynka keryj materialno spůmoga trefio gynau do familji nojbarzi we potrzebie.

Latosi 17 nowymbro ôdymkniynto uostała baza potrzebujůncych ze ôpisym sytuacje a potrzeb. Jako my sie wywiedzieli praktycznie ôd razu snodli sie darczyńcy, kerzi chcieli spůmogać familije przedstowiůne we bazie. Jednako jako padali Radosław Pyzik - Lider Rejůnu Ruda Ślůnsko we projekcie Szlachetno Paczka - wolůntariusze durś ôdwiedzali inksze familije a dodowali wpisy do bazy.

Kożdy darczyńca, kery chcioł we akcji wziůńś udzioł a spomůc kogoś, mioł przirychtować paczka do wysznupanyj we bazie familji. Ta jednako miała być můndro i spůmogać materialnie, ale tak coby we prziszłości ôbdarowanym bůło lecyj. Jako padali Rafał Strzelec - Asystynt do sprow průmocje we tym projekcie - nojwożniyjsze je zaspokojić podstawowe potrzeby, beztuż we wercie je jodło a środki czystości. Przidowajům sie jednako tyż meble, sprzynt AGD a inksze na to podane. Nojwiyncyj idzie wyczytać we ôpisie przedstowiůnym we bazie danych.

Dziynka tymu co darczyńcům moge zostać kożdy, egal czy to 1 czowiek, cołko firma, ôrganizacjo abo nawet szkolorze, to we Rudzie Ślůnskij co roz pomoc moge dostać wele 40 familijůw. Finoł latośnyj edycje planirowany je na dwa tydnie przed Godnimi Świyntami, czyli 8-9 decymbro we ZSO nr 2 we Rudzie Ślůnskij. Wolůntariusze sami bydům uozwozić paczki abo ze darczyńcami, eli Ci bydům chcieli.

 

TALENTIADA - CZYLI KŮNKURS ZE WOKALNŮM GRAJFKŮM

Roztomajte můmy grajfki a dziynka kożdy co inkszego poradzi robić. Juże ôd bajtla niý roz widzymy sie we jakiś roli za pora, poranoście lot. Talentiada bajslowano we Radziůnkowie to kůnkurs, dlo wszyskich tych, kerzi majům grajfka do śpiywanio.

Kożdy rok Talentiada je coroz barzi widziano. Beztuż niý ma sie co dziwować, iże latosi mielimy juże 9 edycjo tego kůnkursu. Bůło niý ýno ô co rywalizować, nale tyż z kim, bo do Talentiady 2018 zgłosiło sie 105 uczystnikůw, ze czego niýkerzi jako manszafty. Dało to cuzamyn 120 ludzi, kerzi latosi śpiywali na binie Kultůr Cyntrum Karolinka we Radziůnkowie.

A bůło ô co sie starać, bo na nojlepszego podług jurorůw czekało Grand Prix "Talentiada 2018" a ku tymu możebnoś nagranio swojego utworu we fach muzik sztudiu ai wystymp na binie na nojbligszych Dniach Radziůnkowa.

Wożne jednako je tyż co inkszego. To wszysko czego sie niý do chycić ani pomierzić. Jako wywiedzielimy sie juże na samym kůnkursie, dlo wszyskich uczystnikůw, a nojbarzi bajtli, wożne je tyż to, co take wystympy uozwijajům kreatywność, uczům dobryj rywalizacje ai zdyscyplinowanio. Przi tymu dodowajům trocha przebojowości a pomogajům przi trymie przed wystympami.

Tuż jak widać chocioż Talentiada to kůnkurs wokalny, to uozwijanie swoij grajfki a umiyjyntności, kere przi tymu pochytůmy sům bezcynne dlo kożdego.

 

You have no rights to post comments

We use cookies

Na naszej stronie internetowej używamy plików cookie. Niektóre z nich są niezbędne dla funkcjonowania strony, inne pomagają nam w ulepszaniu tej strony i doświadczeń użytkownika (Tracking Cookies). Możesz sam zdecydować, czy chcesz zezwolić na pliki cookie. Należy pamiętać, że w przypadku odrzucenia, nie wszystkie funkcje strony mogą być dostępne.

Ok