Bez Ślůnsk przeszły fale protestůw a akcyj, we kerych ludzie pokozywali, jako sie czujům tak potraktowani bez polskich politýkerůw. Wszysko skiż tego, co juże nostympny roz we Warszawie Poloki uzdali, iże Ślůnzokůw niý ma.

Wto sie choć trocha ôriyntuje, na zicher kapnie sie po drabku, iże jakiś czos tymu bůła festelno kampanio, we keryj zbiyrało sie podpisy pod ustowům ô uznaniu Ślůnzokůw za etniczno myńszoś. Po dugi drudze tego projektu, a czosie, kery musioł łůn doczkać, w kůńcu politykery na niego wejrzeli.

Niýstety słůnczune syjmowe kůmisje: administracje a sprow wewnyntrznych ai nacjůnalnych a etnicznych myńszości, uzdały, iże projekt je niýzasadny. Potyn stykło, iże klepli to na wiyjskij syjmowe politykery, a wszysko sie skůńczůło.

A przinajmij dlo tego projekta ustowy. Bo Ślůnzoki dalij sům, chocioż we Warszawie niý poradzům tego uwidzieć. Take snokwianiý je tym barzi śmiyszne, iże na ôstatnim Powszechnym Spisie we 2011 bezmaś 850 tysiyncy ludzi zdeklarowało sie jako Ślůnzoki.

A chocioż same Poloki nos tyla porachowali, to jakoś dali nos niý poradzům uszanować a uznać noszy kultůry, godki a prziznać nům prowa a akuratny prowny sztatus. Prowda sam je tako, iże we takim państwie niý ma leko zachować noszyj Ślůnskij tożsamość a społyczności.

Co by jednako niý godać, trza pamiyntać, iże nojwiyncy zoleży ôd nos samych. Muszymy ôsmolić wszyskich politykerůw a dalij chować swoje trodycje, kultůra a godka. Dalij muszymy być Ślůnzokami.

We kůnkursie na nojpiykniyszy sztad 73. Tour de Pologne Bytůń dostoł piyrszy plac. Co interesant nůminowany bůł tyż Chorzůw.

Kej bez Bytůń 13 lipca przejyżdżali rynery skiż 73. Tour de Pologne, wszysko prezyntowało sie na prowda super. Na placu Sobieskigo sbajslowano bůła szpecjalno prymio a ludzi kibicowało na prowda hołda.

Tuż niý ma sie co dziwować, iże wszysko to uostało docyniůne a Bytůń wroz ze Chorzowym bůł nůminowany we kůnkursie na „Najpiękniejsze Miasto 73. Tour de Pologne”. I udało sie. Dziynka frekwyncji, atmosferze a inkszym atrakcjům Bytůń uostoł nojpiykniyjszym Miastym Prymie we tym latośnym wyścigu. Ôprůcz Miasta Prymie, prajsy dotały tyż Krakůw za nojpiykniyjsze Miasto Etapowe ai Radzymin za nojpiykniyjsze Miasto Sztartowe.

Wożne sam tyż je to, iże dziynka tymu Bytůń pokozuje, iże moge być atrakcyjny, a ludzie mogům uboczyć we Bytůniu coś wiyncy. Plac, kaj werci sie jechać, być, miynszkać. Mono take strategie dokludzům zaś te stare ślůnske miasto do downyj świytności.

Juże nostympny roz we Sztad Kultůr Cyntrum Karolinka we Radziůnkowie sbajslowano uostała Talentiada. Co interesant latośne Grand Prix dostała 10-letnio Oliwia Kopiec ze Radomska.

Artystůw poradzi sie tam trefić co niý miara. I tych barzi znanych i tych myni. Kożdy s nich jednako festelnie cyni muzyka a swoja grajfka do śpiywanio. Wszyscy łůni pokozali sie na binie Sztad Kultůr Cyntrum Karolinka we Radziůnkowie, skiż sbajslowanyj tam Talentiady.

A chocioż poczůntkowo kůnkurs bůł do ludzi ze Radziůnkowa a ôkolic, to teroski przijyżdżajům sam juże ludzie ze cołki Polski. Choby dejmy na to Oliwia, kero je ze Radůmska, a na latośnyj edycji niý ýno wygrała we swoij kategorji wiekowyj, ale dostała Grand Prix Talentiady 2016. Jak widać szansa mo kożdy.

Przi grubach zowdy bůły ôrkestry. Ôd dowiyn downa grały łůne na roztomajtych fajerach, barkůrkach ai we ôstatnij drůdze czowieka. Beztuż mało wto na Wiyrchnim Ślůnsku niý zno ich muzyki.

Jednům ze nojstarszych ôrkestrůw we Rudzie Ślůnski je ta ze gruby KWK Pokój. Juże wiyncy jak 20 lot jejij dyrygyntym je Jacek Kampa, dlo kerego muzyka to coś wiyncy niźli hobby abo robota. Niy ma sie co w sumie dziwować, bo niý roz průby trwajům nawet po pora godzin. Jednako kożdy sam powiy, iże festelnie wożne je, coby trynować swoja grajfka, bo ôd tego dopiyro prziłazi efekt.

Take trefy to niý ýno robota a průby. To tyż godka ô fusbalu, robocie a żywobyciu. Ludzie sie kamracům i to niýzoleżnie ôd pokolynio. Tak sam je ôd downa.

A chocioż trodycjo to już niý mało, to poleku sie juże traci. Wszysko skiż tego, co coroz myni je tych grubůw, a te co uostowajům, majům coroz ciynży. Beztuż ôrkestry tyż majům finans a organizacyjne problymy. Coroz ciynży je im utrzimać ta kultůra przi takim fechtingu globalizacje.

A to niý ma dobro informacjo, bo forsztelować się ô grubskij kultůrze bez ôrkestrůw, niý ma leko. Jako miała by być Barbůrka bez granio ôrkestry? Jako we Rudzie Ślůnski bydzie wyglůndać przyńscie do kościoła 4 decymbro? Lepi coby my niý musieli tego sprowdzać.

Miynszkańce bloku ze Solidarności 30 na Halymbie we Rudzie Ślůnskij majům już poleku na prowda doś. Bo chocioż niý ma kaj auta postawić, to co by niý robili parkplacůw niý poradzům załatwić.

Ô tym, iże przi Solidarności 30 na Halymbie je na prowda ciynżko stanůńć, to chyba niý trza żodnego przekůnywać, wto choć roz chcioł tam stanyć. Co sam dużo godać. Styknie wejrzeć sie jako sam wyglůndo po połedniu. Coby kajś swoje auto uostawić, niý roz trza je postawić na trowniku. Poradzi sie tyż uoboczyć dostawczoki postawiůne kaj nikaj.

Jako godajům miynszkańce, stykłoby postawić znak, że je to parkplac ýno dlo miynszkańcůw abo ýno do ôsobowych autokůw. Cuż kej niý poradzům nic zwojować a bezto ôdezwali sie dů nos. My zaś poszli do spůłdzielnie Luiza, kero zarzůndzo tym placym. Ôdpowiydz dostali my prosto: niý ma możności prownych, coby take coś zrobić. I szlus.

Nawet idyjo zrobiynio tam takigo rýchtých parkplacu tyż niý ma ponoć tako leko. Bo chocioż trza by bůło tam ýno utwardzić tyn plac a wydzielić place na parkowanie, to jako tublikuje nům spůłdzielnio, we Funduszu Remontowym niý ma na to piniyndzy, a bezto niý idzie zlecić takij roboty.

Tuż jako widać, narazie ciynżko bydzie co zwojować, chyba że snojdzie sie jakiś istny, kery wymedytyruje jakoś ekstra idyjo na tyn problym. Bo jako to godajům, ponoć styknie ýno chcieć.

Ferajna św. Filipa Nereusza we Rudzie Ślůnski bajsluje nostympny projekt. Cwekym akcje „Odpowiedz na list” mo być uwrażliwiyniý na sytuacjo syniorůw ai łůnczyć pokolynia.

Nowo kampanio Ferajny św. Filipa Nereusza průmuje tyż ekstra przirychtowany filmik. Mo łůn po krůtce pokozać, na co je bajslowano ta społyczno akcjo. Cołkim cwekym projekta „Odpowiedz na list” je coby starziki szkryfnyli list, a modzi na niego ôdpedzieli. Zadaniý jednako niý bůło take leke, bo jako naszkryflać list do niý wiadůmo kogo? Tak po prowdzie żodyn ze nadawcůw niý wiedzioł do kogo trefi ta wiadůmośc, ani wto na nia ôdpowiy.

Akcjo je interesantno i na zicher we wercie jak i inksze akcje tyj Ferajny. Toć juże ôd 4 lot je dejmy na to realizowany projekt Syniorzy i pomoc. Dziynka świytlicy trefić sie mogům modzi ze starzikami, a bezto lepi poznać.

We Gýmnazjum nr 9 na Halymbie we Rudzie Ślůnski poklůdzůno bůła ôbywatylsko lekcjo. Dziynka tymu szkolorze můgli sie wywiedzieć miyndzy inkszymi jako wyglůndo lokalrygiýrůng, a co trza zrobić, coby pomiynić swůj plac.

Akcjo ôbywatylskich lekcyj je kludzůno ôd ôktůbro tego roka dlo szkolorzy ze gýmnazjunůw a szulůw ponadgýmnazjalnych. Uostatnio tako lekcjo mieli szkolorze ze Gimnazjum nr 9 na Halymbie we Rudzie Ślůnski.

Poradzili łůni sie tam wywiedzieć czegoś ô geografi, kultůrze a historyji tego regiůnu A przinajmij ze toeri. Potyn we praktyce můgli uoboczyć, jako pomiyniać swůj regiůn a jako budować ôbywatylske społyczyństwo. Sam materioł umioł być na prowda interesantny, bo mioł przede wszyskim pokozać, iże juże we takim wieku, idzie wpływać na swůl plac a lokalno społyczność.

Dlo uczystnikůw sbajslowany tyż je ekstra kůnkurs „Nasz pomysł na Śląsk”, we kerym szkolorze majům przirychtować swoje projekty na budżet ôbywatelski. Po ôcynie, autory nojlepszych idyjůw bydům můgli we finole przedstowić je przed kůmisjům a pokozać, iże tako inicjatywa moge pomiynić ślůnsk na lepsze. Przi tymu bydům musieli tyż wykozać sie wiedzům, bo czeko na nich ekstra quiz.

Dlo nojlepszych, wiadůmo, bydzie nagroda. Jednako my miarkujymy, iże nojlepszym dlo tych modych bydzie nauka, iże coby pomiyniać świot, trza samymu sie za to chycić. Jako to sie godo, kej czegoś niý idzie, to to zmiyń.

Coby sprowdzić, czym je polůne we piecu, Szucmany ze Rudy Ślůnski mogům prziś na kůntrol. Wtedy trza pokozać, co robiymy ze harmoziami a jake můmy hasie.

Prziszła zima, a we haupie trza zaś grzoć. Niýkerzi muszům rozpolić we piecu, coby buło cieplij. A czym we tym piecu polům, to sprowdzům Szucmany. We Rudzie Ślůnski mogům łůni prziś na kůntrol, kej miarkujům, co poli sie tam niý ýno wůnglym, abo kej wtoś przekoże im, iże ze keregoś kůmina leci dziwnie czorny dym.

Wtedy Szucmany mogům zaklupać do naszyj haupy a przekludzić kůntrol. Przi tymu mogům powołać fachmana ôd takich rzeczůw, coby dobrze uzdać, czym we piecu sie tak rýchtých poli. Trza przi tymu pamiyntać, iże sprowdzić mogům niý ýno hasie, nale tyż wywiedzieć sie co robiymy ze harmoziami.

Werci sie sam tyż jeszcze pedzieć, iże take kůntrole sům kludzůne zgodnie ze prowym. Utrudnianiý takigo dziołanio zaś moge skůńczyć sie "byzuchym" policje a nawet korowodami przed sůndym.

Beztuż dlo świyntego spokoju, lepi polić tym, czym wolno, a niý tym czym ýno idzie. Tym barzi, iże bezto niý bydymy truć inkszych a notory.