Rajza po Ziymi Raciborskij
Niýdaleko ôd nos, wele cyrklujůncyj Ôdry leży piykny a tajymniczy land zmianowany Ziymiům Raciborskům. We tym landzie poradzi sie snojś mocka kościołůw ze szerwůnyj fercki a downe palace. Je to land, we kerym stykajům sie roztomajte granice. Sam poradzi sie poczuć historyjo we kożdyj małyj nawet ceście abo na ściyżkach we lesie. Sam we parkach poradzi sie czowiek wyciszyć a choć trocha dychnyć.
Te rejůny to interesantne miyjsce na rajza ze historyjům Ślůnska a noturům we tle. Beztuż zobejrzcie sie, kaj werci sie być we Ziymi Raciborskij.
1. Palac Eichendorffa we Łubowicach
Joseph von Eichendorff – znany, wybitny ślůnski poeta a pisorz. To tukej prziszoł na świot, tukej przeżůł swoje piyrsze lata. Wele tego, co uostało ze Pałacu Eichendorffůw, uozciůngo sie piykny park. Przi szpacerowaniu po nim przełazi sie 200 letniům alejům grabowům ai mijo stowek ze szykownům sztucznům wysypkům. Werci sie tyż pamiyntać, coby po drůdze wlyź do Izby Pamiynci Poety.
2. Pałac we Wojnowicach
Downo rezydyncjo Johanna Karla Christiana Kuh, szpecjalisty chirurga, kery ôd poczůntku zrobiůł sam klinika chirurgiczno. Mało kej sie zdarzo, coby downe palace zachowały sie ôd wojny we takim dobrym stanie. Tyn mioł tyla szczyńscio, a dziynka tymu teroźnie mogymy podziwiać łůnego szykowny wyglůnd. Rajn poradzi sie wlyź do Muzeum Downyj Wsi, na wizualno lekcjo historie czeko na kożdego. Co interesant, niý ýno bajtle, abo młodziyż, ale tyż mocka starzikůw niý zno juże hołdy ze tych rzeczy, kere sům sam wystowiůne. Beztuż tym barzi werci sie je zwiydzić, a poznać trocha historie dnio codziynnego miynkszańcůw Wojnowic, kerzi te ekspůnaty ôddowali ze swojich haupůw. A po Muzeum szpacyr we Parku wele Pałacu.
3. Muzeum Kowolstwa we Biyńkowicach
Krům barokowego kościoła, starego młyna ai sypanio, werci sie we Biyńkowicach nadwiydzić Muzeum Kowolstwa. Tak po prowdzie te muzeum to staro kowolnia, kero ôd downa klůdzůno je bez familio Sochůw. Sztartnůł ja we 1702 roku Jan Socha. Potyn ze zamiłowanio bez nostympne storocza kludzili ja dalij potůmne. Kej wejrzymy rajn, to poradzymy tam uoboczyć, jak kejsik wyglůndała robota kowola ai łůnego sprzynt. Przi tymu poradzi sie posuchać interesantnyj ôsprowki ô historyji Kowolnie ai piyrszym jeij kowolu.
4. Zůmek Piastowski we Ratiborze
Ô zůmku bůło juże wiadůmo ôd IX storoczo, kej to anůnimowy skryba wspůmnioł ô grodzie Golynżycůw. Niýskorzi zůmek we włodaniu mieli roztoliczne ksiůnżynta a hercogi tyj ziymie. Po wojnie uostoł łůn znajcjůnalizowany, jak hołda inkszych rzeczy. Na szczynściý we 2009 udało sie go wyrychtować. Dziynka tymu mogymy teroźnie podziwiać tyn szykowny zůmek. Przi tymu werci sie wlyź a pouoglůndać roztoliczne interesantne wystowki. Kej zaś sie zmachocie, wlyźcie sie na chwila do starego browaru, kaj poradzicie sie napić, abo skosztować choć trocha biyru warzůnego sam ôd XVI storoczo.
5. Muzeum we Ratiborze
Jednym ze nojstarszych a nojbogatszych we ekspůnaty muzeůw na Ślůnsku je te ze Ratibora. Sbajslowane łůne uostało we piyrszych latach XX storoczo we ôpuszczůnym stawiyniu sakralnym. Ôd tego czosu prezyntuje materialne a niýmaterialne kultůr dziydzictwo ratiborskigo landu ai cołkigo Ślůnska. Teroźnie wystowki sům juże we 3 stawiyniach muzeum. We zbiorach poradzi sie snojś perełki historyczne, artistyczne, te swiůnzane ze samym Ratiborym, ale tyż i Ślůnskym. Co interesant sbajslowano sam uostała nawet ekspozycjo mumie egipskij wroz ze kartonażym a zarkofagami.
6. Zobytkowo Sztela Klajnbanki we Rudach
Bana do Rud Wielkich zajechała 25 marca 1899. Wtedy to napoczła jeździć tam klajnbanka, kero leciała ôd Gliwic bez Niýborowice, furt aże do Ratibora. Bezmaś we postrzodku tyj 51 kilometrowyj trasy postawiůno uostała sztela we Rudach Wielgich. Bůł to nojsrogszy banhof na cołkij tyj sztrece, kaj poradziůło sie snojś werksztele do naprowianio, glajzy postojowe ai wichajster do ôbrocanio cugůw. Sům banhof to stawiŷni dwusztokowe na planie prostokůnta ze pýwnicami a fiślům na dachu. Niýstety po wojnie dugo niszczoł, aż do czosu, kej wtoś postanowiůł go wyretować. Tyla szczyńscio, iże ôd poru lot dbo sie już ô ta zobytkowo sztela a bajsluje sam roztomajte turistik atrakcje, choby dejmy na to rajza klajnbankůw, abo tymatyczne wycieczki dlo zorganizowanych grup.
Zobytkowo Sztela Klajnbanki we Rudach
7. Rezerwat Przirody Łynżczok
Kej zaś chcecie sie trocha dychnyć ôd tyj historie, abo po prostu chcecie poszpacerować we kůntakcie ze noturům, to skierujcie sie do Rezerwata Przirody Łynżczok. Tyn kůnsek lasa, kery skuli swojego przirodniczo cynnego bogactwa flory a fauny stoł sie rezerwatym, noleży do nojsrogszych tego typu na Ślůnsku. Ku tymu podle ôszacowanio je łůn na piyrszym placu jak łazi ô liczba ptokůw, kere sie tam snojdzie. Na prowda gyfnie wyglůndajům tyż stowki, kere zrobiůne uostały sam bez Cystersůw miyndzy XIV a XV storoczym do hodowanio rybůw. Cynne wartości przirodnicze majům tyż stare aleje nagroblowe, kere sům sam ôd praje 300 lot. Kej zaś chcymy poznać trocha historie, to werci sie przyńś na dworek feštra, co snojdymy miyndzy stowkami Ligotniki a Brzezinioki na południu rezerwatu. Postawiůny łůn sam uostoł bez włościciela Babic wele 1783 roka.
8. Park Krajobrazowy „Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich
Eli zaś zoleży Wům nojbarzi na kůntakcie ze przirodům, a cołki dziyń chcielibyście spyndzić na świyżym lufcie, styknie przejechać sie na Cysterske Kůmpozycje Krajobrazowe Rud Wielgich. Tyn Park Krajobrazowy uozciůngo sie miyndzy Gliwicami, Rybnikiym, Ratiborym a Kyndziyrzynym-Koźle. Nojcynniyjszy je sam rezerwat „Łynżczok” wele Ratibora, kaj je las łyngowy, aleja zobytkowych strůmůw a roztoliczne kolana Ôdry. Interesantne tyż moge być Arboretum Bramy Morawskij we Ratiboru, Pojeziyrze Palowicke ai magiczne place zmianowane „Głymbokie Doły” a „Kencerz”. Ze cołkům tům noturům wspůłdziało tyż kultůr kůmpleks zrobiůny bez Cystersůw, ôd kerych wziyno sie miano Parka. Skludzili łůni sie sam wele XIII storoczo a dziynka swoij maksymie: „rzykej a růb” zrobili sam na prowda dużo. Co interesant, przi cołkij tyj robocie mieli nojbarzi we zocy notura, a dziynka tymu stawiynia klasztorno-palacowe wroz ze pocysterskim kościołym ze XIII storoczo szykownie pasujům do cołkigo Parka Krajobrazowego.